Sa eshte e realizueshme ideja per bashkim te Lugines me Maqedonine?

Deputeti i vetëm shqiptar në Kuvendin e Serbisë, Fatmir Hasani, nga radhët e Partisë për Veprim Demokratik (PVD), në një intervistë ekskluzive për Gazetën Lajm ka folur lidhur me situatën në këtë rajon, me theks të veçantë në qëndrimin e përsëritur të akademikut Rexhep Qosja për shkëmbim të Veriut të Kosovës me Luginën e Preshevës.

Duke komentuar këtë ide, Hasani ka thënë se për Luginën do të ishte shumë më mirë të jetë pjesë e Kosovës, e madje edhe e Maqedonisë, se sa e Serbisë. Ai ka folur edhe lidhur me provokimin e dështuar serb me trenin rus, duke vlerësuar se nëse përsëritet një provokim i tillë, atëherë Kosova do të duhej të kundërpërgjigjet me një tren i cili nga Fushë Kosova, përmes Shkupit dhe Kumanovës do të udhëtonte deri në Preshevë e Bujanoc.

Zotëri Hasani, na tregoni në pika të përgjithshme gjendjen e shqiptarëve që jetojnë në Serbi?

Situata është e vështirë. Sikur edhe vitet e kaluara, ne jetojmë në një rrethim të hekurt, ka mjaftë polici, ka mjaftë xhandarmëri në cep të rrugës është kazerma, ne kemi vështirësi t’i vizitojmë malet dhe fushat tona.

Nuk jemi të sigurt në lëvizjen tonë nëpër gjithë territorin e komunës së Bujanocit Preshevës dhe Medvegjës. Por gjithë kjo mandej lidhet edhe me vështirësinë tonë me qeverinë e Serbisë dhe me pushtetet lokale që i kemi atje. Kemi mjaftë vështirësi. Gjithnjë po na përcjellin, nuk jemi në pozitat e dëshiruara, sa i përket të drejtave të pakicës shqiptare.
Jemi 70 mijë shqiptarë, por nuk i gëzojmë të drejtat që na takojnë. Ne jemi të diskriminuar, ose më mirë thënë jemi një pakicë më pak e dëshiruar, një pakicë e pandihmuar nga ana e pushtetit dhe shtetit dhe një pakicë e cila faktikisht është peng edhe e marrëdhënieve të këqija mes Prishtinës dhe Beogradit.

Ç’do ngjarje, problem që lind në mes Prishtinës dhe Beogradit, reflektimi më i madh bëhet tek ne, dhe kjo po na ngarkon mjaft. Por na shqetëson edhe situata, sepse prej të gjitha pakicave në Serbi, ne jemi një pakicë më pak e kordinuar me pjesën amë, respektivisht me Prishtinën dhe Tiranën zyrtare.

Politika gjithë shqiptare duhet të ndryshojë. Për fajin e Prishtinës dhe Tiranës zyrtare ne po mundohemi shumë që të bëjmë ndonjë bashkëpunim, por ata nuk kanë program të shkruar, nuk kanë projekte, nuk kanë asgjë në letër që ne ta dimë çfarë të bëjmë në 3, 4 muaj ose në 2,3 vjet. Kjo është një pengesë e madhe, sepse ne nuk jemi të koordinuar, ne nuk jemi të këshilluar ne nuk dimë çfarë bëjmë, ne vendosim secila parti politik më vete.

Nuk shkon më kështu. Ne jemi jetimë, për shkak se jemi larg kujdesit edhe nga Tirana as Prishtina. Kurse tek pakicat tjera në Serbi është e kundërta. Ata marrin me miliona euro nga shtetet e tyre amë ata janë shumë të koordinuar. E keni shembull edhe pakicën serbe në veri të Kosovës, sa paga marrin, sa ndihma e gjithçka të mundshme, por kjo nuk ndodh me pakicën shqiptare këtu tek ne.

Qeveritë e tona ende nuk kanë buxhet asnjë euro të planifikuar për pakicën shqiptare në Luginë të Preshevës

Kohën e fundit është ri aktualizuar nga akademiku Rexhep Qosja ideja për shkëmbim të veriut me Luginën e Preshevës cili është mendimi juaj?

Kjo është një ide e moçme apo do thosha e kamotshme nga vitet e 90-ta. Ne në vitin 1992, me 1 dhe 2 maj, kemi pasur një referendum ku 99 për qind e shqiptarëve janë deklaruar për bashkëngjitje me Kosovën. Kështu që për ne është e dëshirueshme që ne të jetojmë brenda kornizave të një shteti, siç është Kosova, ose tek e fundit edhe me Maqedoninë pasi që atje një e treta janë shqiptarë. Edhe atje do ndiheshim mirë. Mirëpo këtu në këtë shtet ku jemi të shikuar ndryshe dhe nuk jemi të barabartë as sikur pakicat tjera që i gëzojnë të drejtat, ne nuk jemi të sigurt dhe nuk e ndjejmë veten mirë. Kështu që këto ide, ky projekt, është i madh për neve ne nuk mund të vendosim vet, këtu duhet të vendos shqiptaria apo thënë kuvendet e Shqipërisë dhe Kosovës. Poashtu mos harrojmë edhe deputetët shqiptar të Maqedonisë, mund të bëhen bashkë që të shohë edhe faktori ndërkombëtar të bie në ujdi me Serbinë dhe gjithë interesin e përgjithshëm, pse jo. Mirëpo mendoj se edhe këtu duhet një strategji mjaftë e fortë dhe një projekt, të bëhet ku shumica shqiptare do të jenë të gjithë të mendimit që të fillohet kjo punë. Edhe serbët e veriut kanë probleme edhe ata dëshirojnë që të bashkohen me pjesën e vet sa janë interesat dhe sa janë resurset natyrore në pyetje, ata duhen të shikohen në mënyrë profesionale nga ekipe të ndryshme.

Sa është e realizueshme sipas jush ideja për bashkim të Luginës me Maqedoninë?

Sa i përket zgjedhjes për neve është aty-këtu njësoj kjo punë. Është e saktë se rina jonë gjithmonë është shkolluar në Kosovë, kohën e fundit shkollimet kanë filluar edhe në Tetovë dhe Shkup, kështu që për neve do kishte qenë gati se e njëjtë sikurse lidhja me Kosovën ashtu edhe me Maqedoninë. Ne do ta ndjenim vetën njëjtë sikurse në Kosovë edhe në Maqedoni sepse edhe atë të parën po edhe të dytën e trajtojmë si një mes homogjen për neve.

Patëm një tentim të dështuar të Serbisë për të provokuar Kosovën me trenin rus me mbishkrimin “Kosova është Serbi”. A mendoni se mund të përsëritet ky provokim, dhe nëse përsëritet si mendoni se duhet t’i përgjigjet Kosova – Serbisë?

Ekziston mundësia që Serbia prapë të provokoj, sepse Serbia din ti bëj mirë këto skenarë, ka përvojë të kahershme dhe mendoj se këtu ra nga ky provim Serbia, për shkak se teleisja e ati me ikona të ndryshme kishtare ishte në një provokuese dhe nuk I kontribonte gjithë këtij që është bërë me faktorin ndërkombëtar, në lidhje me përmirësimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë njashtu ecjes përpara të çështjes së Kosovës.
Nëse e tepron Beogradi dhe Serbia me këto retorika luftarake normal që edhe Prishtina mund ta bëj një gjë të këtillë ta lëshoj një tren nga Fushë Kosova në Shkup, Kumanovë, deri në Preshevë dhe Bujanoc. E cila mund të jetë si pandan e kësaj situate dhe e këtyre veprimeve që e nxinë situatën.

Zotëri Asani si janë raportet e shqiptarëve të Luginës me shqiptarët e Maqedonisë?

Raportet me shqiptarët e Maqedonisë gjithnjë kanë qenë të mira, neve me Maqedoninë na lidhin shumë punë, mes tjerash lidhjet farefisnore me Kumanovën, Shkupin etj, janë mjaftë të mira dhe të gjëra gjithnjë kemi vizituar edhe për tregti dhe gjëra te tilla.
Kurse raportet zyrtare janë shumë të dobëta, shumë të vogla ka ngecje. Ne vetëm vullnetarisht me vet dëshirë mund të shihemi me ndonjë deputet që banon në Kumanovë gjegjësisht në Shkup, dhe me ndonjë udhëheqës të ndonjë institucioni publik kurse me ato shtetërore shum pak, ose thënë fare, skemi kontakte (marëdhënie).