Çmimi i normalizimit të marrëdhënieve Kosovë-Serbi, disa komuna në Luginën e Preshevës

Disa vende europiane janë të shqetësuara se bisedimet mes Kosovës e Serbisë, nuk do të zgjidhnin problemet ekzistuse por do të krijonin të rejat, nëse të dyja shtetet do të vazhdojnë drejtimin e tyre aktual.

Një nga temat më kontestuese në Ballkanin Perëndimor muajve të fundit ishte propozimi i shkëmbimit të territoreve mes Kosovës e Serbisë, në kuadër të marrëveshjes përfundimtare që do t’i jepte fund konfliktit mes të të dyja shteteve, njofton Klan Kosova.

Sipas një artikulli të publikuar nga programi i hulumtimeve për Europë dhe marrëdhënie jashtë saj, në këtë “marrëveshje gjithëpërfshirëse”, Beogradi do të merrte kontrollin e territorit të kontestuar në Kosovën e Veriut dhe do ta njohë Republikën e Kosovës si një shtet, ndërsa Kosova do të fitonte disa komuna në Luginën e Preshevës, njofton Klan Kosova.

Por për shkak të mungesës evidente të Serbisë për ambicie për të përmirësuar marrëdhëniet me Kosovën dhe mungesën e dialogut me komunitetet lokale, propozimi për shkëmbimin territorial bie në traditën e homogjenizimit etnik të lartë që shihet në Ballkan në fillim të viteve 1920.

Çdo marrëveshje substanciale për një shkëmbim toke do të vazhdojë nga negociatat diplomatike të nivelit të lartë. E kjo është krejt ndryshe nga, për shembull, përcaktimi i kufirit midis Danimarkës dhe Gjermanisë, i cili përfshinte konsultime të gjera me banorët në zonat e prekura.

Për herë të parë, palët dukeshin të ishin në një kërkim racional për një zgjidhje për një problem të vështirë rajonal megjithatë, për vendet e tjera të Ballkanit dhe shumë vëzhgues të tjerë, Serbia dhe Kosova tani duken të synuara për një marrëveshje që do të krijonte një precedent të rrezikshëm për rivendosjen e kufijve kombëtarë përgjatë vijave etnike (jashtë rrethanave të jashtëzakonshme të agresionit ushtarak dhe gjenocidit të parë në luftërat jugosllave të 1990), njofton Klan Kosova.

Më tej theksohet se kjo lloj marrëveshje do të kërcënonte kryesisht të destabilizonte Bosnjen, Maqedoninë dhe Malin e Zi, por gjithashtu mund të nxiste nacionalistët e angazhuar në mosmarrëveshje territoriale kudo në Evropë, nga Triestja në Transilvani dhe Tirol.

Ndërkohë, pozicioni i Shteteve të Bashkuara për një shkëmbim tokash është zhvendosur në mënyrë dramatike jashtë përputhjes me Bashkimin Europian, thekson artikulli i ecfr.eu.

”Vuçiq dhe Thaçi besojnë se Uashingtoni i ka inkurajuar ata që ta ndjekin idenë. Duke folur në Beograd në tetor, Ndihmës Sekretari i Shtetit i SHBA Mattheë Palmer tha se mosmarrëveshja afatgjatë midis Kosovës dhe Serbisë përbën një rrezik për stabilitetin. Megjithatë, ai shtoi kushte të reja për një zgjidhje të mundshme: duhet të jetë gjithëpërfshirës dhe i qëndrueshëm dhe duhet të ketë mbështetje të gjerë publike në të dy vendet” përmendet në editorial.

Kritikët e propozimit tregojnë për potencialin e saj për të ndezur mosmarrëveshjet territoriale në vende të tjera në Ballkan. Si përgjigje, Serbia pohon se do të vazhdojë të punojë për të mbrojtur integritetin territorial të Bosnjë dhe Herzegovinës.

Megjithatë, nëse këto efekte kalojnë në komunitetin etnik shqiptar të Maqedonisë, ka pak garanci që mund të presin nga Serbia.

Beogradi duket më pak i shqetësuar për kundërshtimin e publikut ndaj propozimit në Ballkanin Perëndimor sesa për mungesën e mbështetjes nga Gjermania, pasi Vuçiq e shprehu atë në takimin e tetorit 2018 të Forumit të Sigurisë të Beogradit duke thënë se “Ballkani është një shahist me fuqi!”, njofton Klan Kosova.

Por ky preokupim me gjeopolitikën distancon nga çështjet reale që Serbia duhet t’i adresojë përpara se të bashkohet me BE-në – veçanërisht dobësitë në demokraci dhe sundimin e ligjit.

”Vuçiqi mund të ketë bindur veten se, për shkak se Kosova është kaq e rëndësishme për politikëbërësit evropianë, Serbia mund të shmangë reformat e vështira demokratike dhe të bashkohet me BE nëse ajo shtyn nëpërmjet një marrëveshjeje kufitare. Ai mund të imagjinojë se BE është duke dëshiruar një hero të Ballkanit, i cili mund të godasë marrëveshjet gjeopolitike, ndërsa me të vërtetë dëshiron që Serbia të bëhet një vend i parashikueshëm dhe i mirëfilltë që mendon biznesin e vet dhe vazhdon me fqinjët e saj”.

Debati mbi propozimin për shkëmbimin e tokës mund të ndizet nëse forcat nacionaliste fitojnë shumë në zgjedhjet e Parlamentit Europian në maj 2019.

Sovranistët në Ballkan shpresojnë që parlamentarët nacionalistë të kenë një simpati të natyrshme për rikthimin e kufijve përgjatë vijave etnike por ata gjithashtu shpresojnë që Angela Merkel të largohet së shpejti si Kancelare e Gjermanisë dhe se pasardhësi i saj do të jetë tepër injorant ndaj mosmarrëveshjes midis Serbisë dhe Kosovës për të kundërshtuar në mënyrë efektive një shkëmbim toke, njofton Klan Kosova.