Ju e vozitni atë “makinë” çdo ditë dhe nuk e dini se kush është prodhuesi

“Caddie” është fabrika më e vjetër dhe dikur më e madhe e karrocave të supermarketeve në Evropë. Nga kjo javë sërish falimenton.

Jemi mësuar aq shumë me to sa nuk i vëmë re as: karrocat e blerjeve. Ato gjenden gjithashtu në shumë muze të dizajnit, pasi është një përzierje pothuajse e përsosur e formës dhe funksionalitetit.

Qofshin supermarkete, dyqane mallrash, dyqane materialesh ndërtimi apo mobilje, në hyrje do t’ju presë një karrocë e tërë. Dhe secila prej tyre është një kujtesë e shkallës në të cilën zakoni ynë i blerjeve ka ndryshuar.

Supermarketet e para u krijuan në Shtetet e Bashkuara, por ato filluan të zgjerohen atje vetëm pas Luftës së Dytë Botërore.

Një nga ata që ishte entuziast për këtë formë tregtie në mesin e viteve 1950 ishte francezi Marc Joseph. Ai vuri re një detaj tjetër: klientët i vendosin mallrat në shporta, por kjo është jopraktike, sepse kështu blejnë më pak njerëz.

Karrocat u shfaqën shpejt në këto dyqane “të reja” amerikane, megjithëse ato të parat më të gjata dukeshin vetëm si shporta pak më të mëdha me rrota. Ato nuk ishin as të qëndrueshme dhe as të bukura, por kjo ishte padyshim e ardhmja e shitjes me pakicë.

Pas kthimit në atdhe, Jozefi filloi një biznes: kishte një kompani metalike në Schiltigem afër Strasburgut, e themeluar në vitin 1928 nga xhaxhai i tij Raymond, dhe produkti kryesor i tyre ishin ushqyesit e pulave.

Epoka e re u shënua edhe nga ndryshimi i emrit të kompanisë: “Atelier Réunis” u bë “Caddie” – dhe emri u amerikanizua, sepse kështu quhen karrocat e golfit përtej Atlantikut. Që në vitin 1958, ata dërguan karroca për supermarketin e parë francez në Rhei-Malmesson, i cili ishte një nga të parët në të gjithë Evropën.

Biznesi shkoi shkëlqyeshëm: në 1973, ata hapën një fabrikë të re, plotësisht të automatizuar 30,000 metra katrorë në Drusenheim, Francë, dhe themeluan degë në Kinë dhe Portugali në fillim të këtij shekulli.

Por që nga vitet 1990, ajo ka pushuar së investuari në zhvillimin e kompanisë, kështu që u tejkalua dhe më pas u tejkalua nga një konkurrent gjerman, kompania “Wanzl” nga Lepheim, Bavari – dhe sot një nga fabrikat më të mëdha të karrocave të supermarketeve në botë. Sepse, vazhdimisht kërkohej diçka e re dhe duhej të ishim në hap me kohën.

Rreth dhjetë vjet më parë, “Caddie” ishte falimentuar dhe investitori i ri ka ecur mirë në dekadën e fundit: erdhën porosi të mëdha, kryesisht nga Arabia Saudite, kështu që kompania u mor nga “Electropoli” dhe u zgjerua në prodhimin e pirunëve. As ai biznes nuk shkoi keq, por për shkak të investimeve të mëdha, arkat e kompanisë ishin boshatisur rrezikshëm.

Kompania polake “Damix” do të marrë 70% të kompanisë në vitin 2018, ndërsa pjesa tjetër do t’i mbetet pronarit të mëparshëm Stefan Dedje, distributor italian dhe grupit gjerman “ShopBox”.

Por biznesi ende nuk i mbuloi kostot: në vitin 2020, uzina në Drusenheim u mbyll dhe selia u zhvendos në Detwiller. Vitin e kaluar nisi një program i ri rehabilitimi dhe asgjësimi i punonjësve të tepërt, por as kjo nuk mjaftoi: këtë javë u shpall sërish falimentimi.

Nuk bën dot më pa karrocë

Në fakt ka punë për të bërë sepse dyqanet e sotme nuk mund të imagjinohen më pa karrocat e blerjeve. Një problem i madh për dyqanet është vjedhja e karrocave: një karrocë mund të kushtojë disa qindra euro dhe mjafton një monedhë ose një karrocë plastike për ta marrë atë.

Për këtë arsye kompania “Caddy” filloi të prodhojë karroca me vendndodhje elektronike, për të bllokuar karrocën në momentin e daljes nga hapësira e dyqanit.

Ka gjithnjë e më shumë pajisje elektronike: tani po prodhohen karroca që do të ngarkojnë automatikisht çdo gjë që futet në to dhe madje do t’ju kujtojnë se çfarë tjetër mund t’ju nevojitet duke marrë parasysh atë që keni hequr tashmë nga rafti.

Nëse ajo karrocë e së ardhmes do të vazhdojë të prodhohet nga pionieri i një mënyre të re të blerjeve në Evropë, është një pyetje e madhe. Ish-gjigantit i ka mbetur një fabrikë me vetëm 140 punëtorë dhe avokati i këshillit të punëtorëve, Herve Bertron, thotë se “gjendja e kompanisë është katastrofike” sepse vetëm furnitorëve u ka borxh mbi shtatë milionë euro.