ÇFARË NDODH NËSE DOLLARI FORCOHET NDAJ DINARIT

Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, krizës energjetike dhe inflacionit, ka pasur një luhatje të kurseve të këmbimit të monedhave të forta botërore. Ndërsa euro ra ndjeshëm, dollari u forcua, ashtu si rubla ruse, e cila ka arritur dhe ka tejkaluar vlerat ditët e fundit para fillimit të konfliktit.

Ekspertët mendojnë se kjo monedhë slitë, veçanërisht dollari, nuk pasqyron dinarin dhe as stabilitetin monetar të vendit tonë. Siç thonë ata, obligimet e Serbisë janë në një përqindje shumë të vogël në këtë monedhë.

Ndërsa të martën, sipas kursit të mesëm, euro është dashur të ndahen 117.8 dinarë, kurse dollari 109.3 dinarë. Sipas statistikave të NBS, rubla kushtoi 1,324 dinarë.

Sipas ekonomisteve forcimi i dollarit në javët e fundit nuk është asgjë e pazakontë apo e re. Ai beson se kjo nuk është e lidhur ngushtë me luftën në Ukrainë.

Duke parë tendencat ndër vite, stabiliteti i monedhës amerikane nuk mund të lidhet me një luftë të vazhdueshme. Ajo që ndikoi kryesisht në kërcimin e monedhës amerikane është praktika e zakonshme pas zgjedhjeve të tyre – thotë Nikoliq. – Para zgjedhjeve, dollari duhet të bjerë, dhe më pas, kur të krijohet administrata – ai rritet. E njëjta gjë është edhe tani dhe është një faktor psikologjik që ndikon në këtë. Nëse krahasojmë euron dhe dollarin, dobësimi i euros ndikohet nga ecuria shumë më e dobët e ekonomisë evropiane në krahasim me atë amerikane. Dollari gjithashtu pati kërcime shumë më të mëdha se sa është tani, një nga ato majat ishte më 11 shtator, dhe shuma aktuale sigurisht nuk është më e madhja ndonjëherë.

Siç thotë bashkëbiseduesi ynë, kur bëhet fjalë për rublën ruse, që nga fillimi i luftës, kur filluan presionet e mëdha nga BE dhe SHBA, sanksionet dhe dëbimi i Rusisë nga sistemi i pagesave SWIFT, monedha ruse ka pësuar rënie. Megjithatë, me masat efektive dhe veçanërisht me kërkesën që “vendet armike” të BE-së të paguajnë gazin me rubla, ndikoi në kërcimin marramendës.

– Niveli i sotëm prej 79 rubla për dollar është pothuajse i njëjtë me atë të 24 shkurtit, kur ishte 81.8 – shpjegon Nikoliq. – Në dhjetë ditët e para të marsit, ajo arriti në 145 rubla për dollar. Duke qenë se monedha ruse tani është më e fortë kundrejt dollarit se para luftës, banka qendrore ruse nuk do të lejojë forcimin e mëtejshëm. Arsyeja është, sepse kjo do të dëmtonte drejtpërdrejt konkurrencën e çmimeve të burimeve të energjisë, të cilat janë më të rëndësishmet në eksportet ruse. Nëse pranohet që produktet energjetike shprehen në dollarë dhe paguajnë në rubla, sa më e fortë të jetë monedha ruse, aq më pak do të paguhen.

Nikoliq vëren se luhatjet në kursin e këmbimit, rënia e monedhës evropiane, inflacioni, janë të papërfillshme në krahasim me dëmet e mëdha që do të mbeten pas kësaj lufte.

– Sa i përket ndikimit të drejtpërdrejtë të forcimit të dollarit në sistemin financiar serb, duke qenë se ekonomia serbe është më e lidhur me euron sesa me dollarin, nuk duhet të pritet një ndikim i drejtpërdrejtë i dukshëm – thanë më herët në NBS. – Pesha e borxhit publik në dollarë është ulur ndjeshëm gjatë viteve të mëparshme dhe me rreth 34 për qind që nga fundi i vitit 2016 është ulur me mbi tre herë.

Kreditë e lejuara vetëm në euro
Që nga viti 2011 ka hyrë në fuqi ndalimi i indeksimit të kredive për qytetarët në çdo monedhë tjetër përveç euros dhe sot kredi të tilla pothuajse nuk ekzistojnë në bilancet e bankave, gjë që tregon se qytetarët tanë nuk janë prekur nga forcimi i dollarit. – shpjegoi NBS. – Në të njëjtën kohë, duhet pasur parasysh se lëvizja e dinarit kundrejt dollarit varet ekskluzivisht nga lëvizja e euros ndaj dollarit në tregun financiar ndërkombëtar, duke marrë parasysh stabilitetin e dinarit kundrejt euros mbi koha.