Historia e regjistrimit të popullësisë në Serbi dhe bojkotimi i regjistrimit në vitin 2011 nga shqiptarët e Luginës

Zbatimi i regjistrimit ka një traditë shumë të gjatë në tokën e Serbisë. Regjistrimi i parë i përgjithshëm i popullsisë u krye në qershor 1834 – me urdhër të princit Millosh. Në këtë regjistrim nuk përfshiheshin turqit (të cilët nuk u numëruan as më vonë) dhe romët, të cilët u përjashtuan nga regjistrimi për shkak se nuk i nënshtroheshin tatimit të përgjithshëm. Përveç shtëpive dhe krerëve të taksave, në regjistrim përfshihen edhe personeli ushtarak.

Nga regjistrimi i parë i përgjithshëm i popullsisë deri në Luftën e Parë Botërore, regjistrimet kryheshin mesatarisht çdo pesë vjet: 1841, 1843, 1846, 1850, 1854, 1859, 1863, 1866, 1874, 1879, 1884, 1895, 1890. , 1905, 1910.

Regjistrimi i popullsisë që u krye në tetor 1866 konsiderohet si regjistrimi i parë modern. Nën udhëheqjen e Vladimir Jakshiqit, krijuesi i statistikave në Serbi, u bënë përgatitje serioze për zbatimin e regjistrimit të lartpërmendur, u hartuan formularët dhe rregullat e regjistrimit dhe u përfshinë një numër i madh karakteristikash të reja. Ky regjistrim përfshin të gjithë popullsinë.

Regjistrimi tjetër, i kryer në dhjetor 1874, ishte edhe më ambicioz. Përgatitja e këtij regjistrimi ishte më e gjerë, dhe të dhënat e mbledhura u raportuan për njësitë më të ulëta territoriale (seksionet, bashkitë).

Departamenti i statistikave po përgatiste një fushatë të re regjistrimi për fundin e dhjetorit 1880, në përputhje me rekomandimet e Kongresit Ndërkombëtar Statistikor të mbajtur në 1872 në Petrograd (Rusi). Mirëpo, lufta me Turqinë, në vitet 1877 dhe 1878, si dhe rrethanat politike të pasluftës e penguan zbatimin e këtij aksioni. Ndërkohë, në Kongresin e Berlinit (1878), Serbia mori njohjen e plotë ndërkombëtare të pavarësisë, në territorin e shtrirë nga rrethet e Nishit, Pirotit, Vranjës dhe Toplicit. Për të përcaktuar numrin e njerëzve dhe taksapaguesve në rajonet e çliruara, u krye një regjistrim i pjesshëm në këto të ashtuquajtura. zona të reja, vetëm shtatë muaj pas Kongresit të Berlinit, në shkurt 1879.

Regjistrimi i vitit 1884 dallon nga të gjitha regjistrimet e mëparshme, sepse është kryer në bazë të ligjit – “Ligji për regjistrimin e njerëzve dhe pronave”. Që atëherë, të gjitha regjistrimet në territorin e Serbisë janë bërë në bazë të rregullave të veçanta ligjore.

Dëshira për t’iu përshtatur vëzhgimit statistikor kërkesave moderne të shkencës dhe rekomandimeve të kongreseve statistikore ndërkombëtare doli në pah në vitin 1890, me miratimin e “Aktit për regjistrimin e popullsisë dhe blegtorisë shtëpiake”, sipas të cilit “duhet kryer regjistrimi. çdo pesë vjet, dhe në të njëjtën kohë më 31 dhjetor”.

Regjistrimi i fundit në Mbretërinë e Serbisë është bërë në vitin 1910. Dallimi më domethënës midis këtij regjistrimi dhe atyre të mëparshëm reflektohet në faktin se, përveç të ashtuquajturit. Për herë të parë, një fletë regjistrimi individual u fut në listën familjare ̶ Census.

Në periudhën ndërmjet dy luftërave botërore janë bërë vetëm dy regjistrime, në vitin 1921 dhe 1931. Regjistrimi i radhës ishte planifikuar për në mars 1941, por për shkak të ngjarjeve politike dhe fillimit të Luftës së Dytë Botërore, ai nuk u krye.

Për shkak të nevojës për mbledhjen sa më të shpejtë të të dhënave për dëmet e shkaktuara nga shkatërrimet e luftës, në vitin 1948 u krijua i ashtuquajturi. regjistrimi i “shkurtuar”, dhe tashmë në vitin 1953, regjistrimi i parë i plotë i popullsisë pas luftës.

Duke filluar nga regjistrimi i vitit 1961, në përputhje me rekomandimet e OKB-së, u krijua përsëri një periodik dhjetëvjeçar, kështu që regjistrimet u bënë në vitet 1961, 1971, 1981 dhe 1991.

Regjistrimi i parë në shekullin XXI, dhe i pari pas shpërbërjes së RSFJ-së, në Republikën Federale të atëhershme të Jugosllavisë, e cila përbëhej nga Serbia dhe Mali i Zi, ishte planifikuar për në prill të vitit 2001. Megjithatë, për shkak të mungesës së mjeteve financiare, autoritetet shtetërore të Malit të Zi dhe më vonë të Serbisë vendosën të shtyjnë regjistrimin. Regjistrimi është bërë në Serbi në prill të vitit 2002, por vetëm në territorin e Serbisë qendrore dhe AP Vojvodina, sepse nuk kishte kushte për zbatimin e tij në Kosovë, ndërsa Mali i Zi e bëri regjistrimin në vitin 2003.

Regjistrimi i vitit 2011 është regjistrimi i parë pas 100 vjetësh që Republika e Serbisë ka bërë si shtet i pavarur. Ky regjistrim nuk u krye në prill (siç ishte praktika më parë) por në tetor, me mbështetjen financiare të Komisionit Evropian. Regjistrimi i vitit 2011 nuk është bërë në territorin Kosovës, ndërsa në komunën e Bujanocit dhe Preshevës është shënuar mbulim i reduktuar i njësive të regjistrimit për shkak të bojkotit të një numri të madh të pjesëtarëve të pakicës kombëtare shqiptare.