Ekonomia, Ballkani dhe rritja e çmimeve

Bota po përgatitet për një rritje të re të çmimeve, pasi pushtimi rus i Ukrainës çoi në një rritje të çmimeve të naftës së papërpunuar, plehrave dhe grurit. Sipas indeksit të Kombeve të Bashkuara, çmimi i ushqimit ka arritur nivele rekord që nga fillimi i regjistrimeve 60 vjet më parë.

Pandemia e virusit të koronës, dhe më pas lufta në Ukrainë, e cila zgjati më shumë se 50 ditë dhe fundi i së cilës nuk shihet, ndikuan negativisht në lëvizjet në tregun global dhe në çmimet e produkteve të ndryshme, ushqimeve dhe energjisë në mbarë botën.

Çmimet globale të ushqimeve janë në nivelin më të lartë që kur ky lloj rekord filloi të mbahej 60 vjet më parë, sipas indeksit të Kombeve të Bashkuara, i cili u hodh pothuajse 13 për qind në mars, pas një shifre rekord nga shkurti.

Si në Serbi ashtu edhe në Ballkan, çmimet po rriten çdo ditë, kryesisht si rezultat i luftës në Ukrainë dhe frikës globale se problemet në furnizimin me naftë, gaz, por edhe me plehra nga Rusia dhe Ukraina mund të ndikojnë më tej në kostot dhe cilësinë e jetës. .

Ndërsa gjithnjë e më shumë njerëz anembanë botës luftojnë për të siguruar ushqim, fermerët ukrainas po ankohen se puna dhe shpërndarja e tyre kërcënohet dhe se i gjithë prodhimi i tyre mund të shkatërrohet.

Amerikanët që jetojnë pranë kufirit me Meksikën po shkojnë për benzinë ​​më të lirë në vendin fqinj, rusët, të cilët janë nën ndikimin e sanksioneve gjithnjë e më të mëdha nga vendet perëndimore, po rrëmbejnë sheqerin, trazirat kanë shpërthyer në Sri Lanka dhe Peru për shkak të rritjes së çmimeve, dhe Libani mezi po mbijeton…

Lufta në Ukrainë po shkakton një krizë të re botërore
Si hyri lufta në Ukrainë në xhepat tanë – dhe sa ndikon ajo në psikikën
Si ndikon lufta në Ukrainë kompanitë nga Serbia

Si është në Serbi?

Më shumë para dhe shporta gjysmë bosh – ja si duket blerja e sendeve ushqimore në dyqanet ushqimore në Serbi gjatë javëve të fundit.

Krahasuar me marsin e vitit të kaluar, çmimet e konsumit në Serbi u rritën me 9,1 për qind, sipas Byrosë Republikane të Statistikave.

Në një vit, çmimi i ushqimeve është rritur më së shumti.

Sipas Byrosë së Statistikave, muajin e kaluar çmimet e ushqimeve të përpunuara u rritën me 10,9 për qind, ndërsa ato të papërpunuara me 26 për qind.

Rritja e çmimeve të ushqimeve është ndikuar nga thatësirat e vitit të kaluar, rritja e çmimeve botërore të energjisë dhe çmimeve botërore të produkteve primare bujqësore, si dhe rritja e ndjeshme e kostove në prodhimin e ushqimit, thuhet në ueb faqen e Bankës Popullore të Serbisë. (NBS).

Rekordin e rritjes së çmimit e mbajnë perimet, të cilat u rritën me 30.6 për qind në 12 muaj, nga marsi 2021 deri në mars të këtij viti.

Në vend të dytë për nga rritja e çmimeve janë vajrat dhe yndyrnat me më shumë se 20 për qind, por edhe kafeja, çaji dhe kakaoja me 23 për qind.

Mishi është 17,2 për qind më i shtrenjtë, qumështi, djathi dhe vezët 11,2 për qind, ndërsa peshku 9,3 për qind.

Rritja e çmimeve të derivateve të naftës
Rritja e çmimit të naftës në Serbi është ndikuar kryesisht nga faktorët globalë – në mars rritja ishte 2.1 për qind.

Sipas NBS, kjo rritje e çmimit të naftës është dukshëm më e ulët se çmimi botëror, i cili u rrit mesatarisht me rreth 20 për qind.

Në këtë ka ndikuar edhe vendimi i Qeverisë së Serbisë për uljen e përkohshme të pjesës së akcizës për derivatet e naftës.

NBS po njofton gjithashtu një rregullore të re që do të vazhdojë të zbusë përhapjen e goditjeve të mundshme në tregun botëror të naftës në çmimet e produkteve të naftës në Serbi.

Si ndikon lufta në Ukrainë kompanitë nga Serbia
Një eksportues i madh serb, Tigar nga Piroti, herë pas here do të ndalojë prodhimin për shkak të luftës në Ukrainë
Cilat janë rezervat e mallrave dhe si menaxhohen ato në Serbi
Ndikimi i luftës në Ukrainë në inflacionin në Serbi
Pasiguria e shkaktuar nga shfaqja e llojeve të reja të koronavirusit është përkeqësuar nga shpërthimi i krizës në Ukrainë.

Kjo ka ndikuar në rritjen e ndjeshme të energjisë, produkteve bujqësore dhe metaleve, të cilat kanë arritur historikisht nivelet më të larta apo edhe tejkaluar ato.

A ndjeni një rritje të kostos së jetesës në xhepin tuaj?

A ju është vjedhur buxheti i familjes dhe sa? Çfarë mund të bëni me të njëjtën shumë para një vit më parë dhe sa keni nevojë tani?

Çfarë blini më shumë dhe çfarë mund t’ju është dashur të hiqni dorë?

Një valë çmimesh në rritje në vendet e tjera të Ballkanit

Mali i Zi
Sipas të dhënave të Monstat, Administrata për Statistikat e Malit të Zi, çmimet e ushqimeve dhe pijeve alkoolike në janar të këtij viti janë rritur për 11.3 për qind krahasuar me vitin e kaluar, ndërsa çmimi i naftës është rritur më së shumti, për gati 40 për qind.

Vala e çmimeve të ushqimeve ka nisur me rritjen e karburanteve dhe në këtë vend reagimi ndaj shqetësimeve të paralajmëruara të tregut ka qenë i ngadaltë.

Mali i Zi për shkak të bllokadës së Kuvendit nuk po arrin të kufizojë rritjen e çmimit të karburanteve, e cila është në nivel rekord në dhjetë vitet e fundit.

Ligji për akcizat është ende në procedurë parlamentare dhe priten ndryshime, të cilat do të hapin mundësinë e uljes së akcizës deri në 20%, që do të stabilizonte çmimet e derivateve të naftës dhe do të mbronte standardin e jetesës.

Maqedonia e Veriut
Paketa e fundit kundër krizës prej 400 milionë euro është pjesë e një totali prej rreth 615 milionë eurosh të miratuar nga qeveria e Maqedonisë së Veriut deri më tani.

Ministri i Financave Fatmir Besimi tha se në vitin 2021 qeveria ka miratuar masa që ndikojnë në ruajtjen e çmimeve të ushqimeve dhe derivateve.

Megjithatë, çmimet në Maqedoni vazhdojnë të rriten, dhe disa produkte pothuajse nuk ekzistojnë, siç është nafta, raportoi TV Telma në fillim të prillit.

Sipas raportit të fundit të Byrosë Qendrore të Statistikave, ka pasur rritje të madhe të çmimeve të disa ushqimeve bazë.

Në një vit çmimi i naftës u rrit me 25 për qind, buka dhe sheqeri me rreth nëntë për qind, perimet dhe mishi me rreth gjashtë.

Transporti është rritur me rreth 17 për qind.

Bosnjë
Sipas të dhënave mujore të Agjencisë së Statistikave të Bosnje, nga korriku deri në dhjetor 2021 janë rritur çmimet e miellit, sheqerit, vajit, bukës, orizit, pulës dhe mishit të kuq, si dhe të produkteve të tjera ushqimore.

Krahasuar me çmimet e konsumit nga janari i vitit të kaluar dhe sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të BeH-së, çmimi i disa ushqimeve bazë është rritur për 100 për qind.

Për shembull, një litër naftë një vit më parë kërkonte 2.4 KM (1.2 euro), ndërsa çmimi i këtij viti është një pikë më i lartë.

Çmimi i sheqerit u rrit më së shumti nga 1,10 KM (0,56 euro), dhe në një vit u hodh në 1,60 (0,80 euro).

Gjalpi është bërë “flori i thatë” dhe për një kilogram të këtij ushqimi duhen 23.70 km, ose më shumë se 12 euro.

Kroacia
Më 1 prill, Parlamenti kroat miratoi ndryshimet në Ligjin për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar me qëllim zbutjen e rritjes së çmimeve.

Kështu, kufizimi i tatimit mbi vlerën e shtuar (TVSH) ndikoi në uljen e çmimeve të bukës, qumështit, librave, barnave dhe pajisjeve mjekësore.

Gjithashtu, TVSH-ja është ulur nga 25 për qind në pesë për çmimet e gjalpit dhe margarinës, si dhe për çmimet e biletave për aktivitete sportive dhe kulturore.

Është ulur TVSH-ja në çmimet e pakove dhe tamponëve nga 25 në 13 për qind.

Sllovenia
Kriza ukrainase po ndikon edhe në tregun ushqimor në Slloveni, raportojnë mediat sllovene.

Çmimet e ushqimeve u rritën me 0.4 për qind në mars, pasi ishin 2.1 për qind më të larta në shkurt se në janar dhe u rritën gati shtatë për qind nga viti në vit.

Çmimi mesatar i qumështit në shkurt 2022 është 16,9 për qind më i lartë se një vit më parë.

Sipas Byrosë së Statistikave, Sllovenia shënoi një rritje mujore të çmimeve prej 1.4 për qind në shkurt dhe një rënie prej 1.1 për qind në mars, kryesisht për shkak të uljes së çmimeve të energjisë elektrike, ndërsa çmimet e ushqimeve vazhduan të rriten muajin e kaluar.

Plehrat (dy herë e gjysmë më shumë se vitin e kaluar) dhe energjia dhe lubrifikantët u rritën më shumë (me 22.4 për qind).

A mund të mbijetojë bota pa naftë dhe gaz rus?
Kostoja e jetesës në Rusi u rrit me më shumë se 14 për qind
Ekonomia e Rusisë tani për tani po përballet mirë me sanksionet – analiza e Economist.