Marrja e nënshtetësisë a do të bëhet më e lehtë, për shkak të ligjeve të reja procedurale

Nëse miratohen ndryshimet në Ligjin për Shtetësinë dhe dy ligje të tjera, rruga drejt pasaportës mund të bëhet më e shkurtër për emigrantët dhe azilkërkuesit. Ekziston shqetësimi se kjo mund të rrezikojë regjimin pa viza që Serbia ka me Bashkimin Evropian.

Rruga drejt pasaportës së shpejti mund të bëhet shumë më e lehtë në Serbi.

Qeveria e Serbisë miratoi dhe i propozoi Kuvendit Kombëtar amendamentet e Ligjit për Shtetësinë dhe dy ligje të tjera, me të cilat imigrantët dhe azilkërkuesit do t’u jepnin të drejtën për të marrë nënshtetësinë pas një viti qëndrimi.

Serbia tani po përdor një procedurë që aplikohej shpesh në rastet e aktorëve apo sportistëve të njohur, të cilët me dekret të posaçëm kanë marrë pasaportën serbe, për pranimin në shtetësi të të huajve që nuk kanë lidhje me origjinë me Serbinë.

“Po hapet rruga që kushdo që dëshiron, përmes kornizës legjislative ta marrë në mënyrë të thjeshtuar dhe me një numër minimal vitesh qëndrimi në Serbi, që është larg praktikave të vendosura në Bashkimin Evropian, por edhe në botën”, thotë Jelena Ilić, një avokate në Qendrën e Beogradit për të Drejtat e Njeriut (BCLjP), për BBC në serbisht.

“Pasi të jepet shtetësia, ajo nuk mund të revokohet dhe ekziston frika se një mënyrë kaq banale e marrjes së saj do të kërcënonte regjimin pa viza të Serbisë me BE,” shton ai.

Disa mijëra qytetarë rusë kanë emigruar në Serbi që nga fillimi i luftës në Ukrainë dhe Ministria e Brendshme nuk iu përgjigj pyetjes së BBC-së se sa prej tyre kanë hyrë në vend, janë larguar apo janë vendosur përkohësisht që nga fillimi i luftës.

Beogradi zyrtar refuzon t’i përmbahet politikës së jashtme të Bashkimit Evropian (BE) e cila ndër të tjera nënkupton vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë, prandaj po merr nota gjithnjë e më keq në procesin e anëtarësimit në Union.

Një Kuban në Beograd: Nga plazhet me diell në Vozhdovac me dëborë
Azilkërkuesit, migrantët ose refugjatët: Kush është kush

I pyetur nga një gazetar i BBC-së në lidhje me ndryshimet e mundshme në ligj, Komisioni Evropian tha se nuk do të komentonte mbi “skenarët hipotetikë”.

“Harmonizimi i politikës së vizave me politikën e BE-së është thelbësor për funksionimin e regjimit pa viza [që ka Serbia me BE-në]”, thuhet në një përgjigje me shkrim për BBC-në në gjuhën serbe.

Ministria e Integrimeve Evropiane mohoi se mund të kërcënohej regjimi pa viza.

Dimitri Koçenov, profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin e Evropës Qendrore në Budapest, e sheh propozimin për ndryshimin e ligjit si “pozitiv” dhe “shumë racional”.

“Kjo do të përmirësojë ndjeshëm pozitën e njerëzve pa shtetësi, si dhe të gjithë atyre që duhej të largoheshin nga vendet e tyre,” tha ai për BBC në serbisht.

Nga fundi i marsit deri në fillim të majit, deputetëve u janë propozuar ndryshime në Ligjin për Shtetësinë, Ligjin për të Huaj dhe Ligjin për Punësimin e të Huajve, por ato ende nuk janë futur në rend dite të seancave parlamentare.

Çfarë po ndryshon për emigrantët

Sipas ekspertëve, emigrant është ai që jeton përgjithmonë në një vend të huaj dhe këtë e bën vullnetarisht.

Amendamenti më i madh i Ligjit për Shtetësinë parasheh shkurtimin e periudhës që i huaji duhet të kalojë në Serbi para se të fitojë të drejtën për të marrë nënshtetësinë.

Në vend të pesë viteve të mëparshme të qëndrimit të përkohshëm, të huajt do të duhet të kalojnë të paktën 12 muaj ose një vit në vend.

Qëndrimi i përkohshëm është një leje për të huajt që të qëndrojnë në Serbi për më shumë se 90 ditë për shkak të punësimit, arsimit ose arsyeve të tjera.

Mbi këtë bazë, rreth 24,000 qytetarë rusë jetojnë në Serbi, i tha Ministria e Punëve të Brendshme Juronujz në shkurt 2023.

Vlerësohet se numri aktual i rusëve që banojnë në Serbi është disa herë më i lartë, por Ministria e Brendshme nuk iu përgjigj pyetjeve të gazetarëve të BBC-së për numrin e përgjithshëm të qytetarëve rusë dhe statusin e tyre.

Mes tyre është edhe Anna Filatova, e cila u shpërngul me familjen nga Moska në korrik të vitit të kaluar.

“Mendimi se mund të udhëtojmë në Bashkimin Evropian pa viza dhe të kemi të drejta më të mëdha në Serbi më bën të lumtur”, thotë kjo psikologe, e cila filloi një biznes privat në Beograd.

Përveç të paktën 12 muaj qëndrimi të përkohshëm në Serbi, të huajt do të duhet të plotësojnë edhe tre kushte të tjera:

se kanë kryer arsimin e mesëm ose të lartë në Serbi, gjegjësisht se kanë diploma të certifikuara nga shkolla dhe fakultete të huaja;
se janë të punësuar ose të vetëpunësuar në një kompani me seli në Serbi;
të deklarojnë se e konsiderojnë Serbinë vendin e tyre.

Pothuajse 5,000 kompani ruse dhe më shumë se 3,500 sipërmarrës të pavarur rusë operojnë në Serbi, gjë që i bën ata grupin më të madh të të huajve, tha Agjencia për Regjistrat e Biznesit (APR) për BBC në serbisht.

Kina është në vendin e dytë, e ndjekur nga Italia, Sllovenia, Kroacia, Gjermania dhe Turqia “në një numër dukshëm më të vogël”.
Çfarë po ndryshon për azilkërkuesit?

Azilkërkuesit detyrohen të kërkojnë ligjërisht mbrojtjen e azilit, pra strehim në vende të tjera për shkak të situatës së pafavorshme në vendin nga vijnë.

Nëse miratohen ndryshimet në Ligjin për të Huajt dhe Ligjin për Punësimin e të Huajve, kjo së bashku me ndryshimet në Ligjin për Shtetësinë do t’i hapë rrugën azilkërkuesve.

“Deri më tani ata nuk kanë pasur qasje në shtetësi”, thotë Iliq.

Njëri prej tyre është 46-vjeçari kazak Bogdan, i cili e përdor këtë emër që kur u konvertua nga Islami në Ortodoksi.

Shtatë vjet më parë i është dhënë azil, por asnjëherë nuk ka marrë dokument udhëtimi për refugjatët, të cilin nuk e ka askush që ka marrë azil në Serbi, sepse nuk ka asnjë formë për t’i bërë, për të cilën ka shkruar tashmë BBC.

“Unë jam i lirë, por jetoj si një kafaz sepse nuk mund të udhëtoj – do të doja shumë të merrja nënshtetësinë,” thotë Bogdan në serbisht të rrjedhshëm.

Iliq shton se, nëse miratohen ndryshimet, azilkërkuesit do të mund të aplikojnë për qëndrim të përhershëm pas tre vjetësh nga marrja e azilit.

Siç shpjegon ai, “qëndrimi i përhershëm do t’i jepet një të huaji që ka qëndruar vazhdimisht në Serbi për më shumë se tre vjet në bazë të të drejtës së miratuar për azil”.

“Duhet përshëndetur edhe faktin që ligjvënësi parashikoi me draftin e ri që ky grup personash nuk duhet të plotësojnë të gjitha kërkesat në lidhje me paraqitjen e dokumenteve për qëndrim të përhershëm, duke pasur parasysh se për shkak të arratisjes nga lufta apo konflikti, ata janë shpesh nuk janë në gjendje të kontaktojnë vendet e tyre të origjinës dhe të marrin dokumente”, thotë Iliq.

Ai gjithashtu thekson se kjo është praktikë në “shumë vende të BE-së”.

Ajo që kontestohet
Komisioni Evropian rikujton se më parë “u rekomandoi partnerëve nga Ballkani Perëndimor që të heqin dhe të përmbahen nga futja e pasaportave të arta”, përkatësisht shtetësisë ekonomike.

“Përfaqëson një rrezik për politikën publike dhe sigurinë e BE-së”, thuhet në përgjigjen me shkrim të BBC-së në shtetet serbe.

Me presionin e Brukselit, në vitin 2022, Mali i Zi hoqi shtetësinë ekonomike, të futur në vitin 2019 për investime 250 mijë euro në veri të vendit, pra 450 mijë euro në bregdet.

Siç shtojnë ata, nënshtetësia ekonomike “u mundëson qytetarëve të vendeve të treta që kanë nevojë për vizë të marrin lehtësisht shtetësinë e një vendi, qytetarët e të cilit nuk kanë nevojë për vizë për në BE”.

“Kjo u lejon atyre të anashkalojnë Shengenin dhe të marrin akses të përhershëm pa viza në BE,” tha Komisioni Evropian në përgjigjen e tij.

Çfarë është shtetësia ekonomike?

Pasaportat ekonomike janë mënyra me të cilën vende të caktuara tërheqin investime të huaja.

Çdo vend ka të drejtë të përcaktojë shumat e investimeve, në bazë të të cilave i huaji ka të drejtë të kërkojë shtetësi, përmes Ligjit për Shtetësinë.

Për shembull, blerësit e pasurive të paluajtshme, vlera e të cilave tejkalon shumën e përcaktuar ose personat që depozitojnë një shumë të caktuar parash në banka bëhen kandidatë për shtetësi.

Burimi: Shtetësia ekonomike

Ata kujtojnë se vitin e kaluar kërkuan nga shtetet anëtare që të shfuqizojnë skemat ekzistuese për pranimin e investitorëve në shtetësi.

“Malta dhe Qipro janë dy shtete anëtare të BE-së, të cilat në vitet e kaluara kanë qenë cak i kritikave serioze për shkak të skemave të tilla”, thotë profesor Koçenov.

Siç shpjegon ai, “në këto vende bëhej e mundur aplikimi për shtetësi ekonomike pa jetuar në vend”.

“Në atë kohë Komisioni Evropian insistonte që të vendosej kushti që i huaji të provonte një lidhje tjetër me vendin.

“Ata rekomanduan vendosjen e kushteve për të paktën 12 muaj qëndrim të përhershëm”, shton Koçenov.

Edhe pse kjo periudhë e qëndrimit të përhershëm parashihet me ndryshimet në Ligjin për Shtetësinë, propozimi serb nuk i parasheh investimet si kusht për pranimin në shtetësi.

Nëse miratohen ndryshimet, Iliq thotë se “asnjë vend në Evropë nuk do të ketë afate kaq të parëndësishme për marrjen e shtetësisë për refugjatët”.

Prandaj, është e mundur që refugjatët të vendosin më lehtë të aplikojnë për azil, gjë që nuk ka qenë veçanërisht e njohur deri më tani.

Në vitin 2022 janë paraqitur 320 kërkesa për azil, ndërsa 30 persona kanë marrë mbrojtje, thuhet në raportin e Qendrës së Beogradit për të Drejtat e Njeriut.

Iliq vlerëson se “Serbia mund të bëhet më tërheqëse për njerëzit nga vendet lindore, si një ndalesë në rrugën drejt BE-së”.

Për Beogradin pa vizë, në BE me kontrabandistët: Si arrijnë refugjatët dhe emigrantët nga Burundi, Tunizia dhe India në Evropë

Ministria e Integrimeve Evropiane mohoi se regjimi pa viza i Serbisë me BE-në është nën kërcënim.

“Serbia, si kandidate për anëtarësim në BE, është në kontakt të përditshëm me përfaqësuesit e BE-së dhe organet e saj, por paralajmërimet se regjimi pa viza është i kërcënuar, për shkak të ndonjë, veçanërisht të ligjit të propozuar, nuk janë dhe nuk mund të jenë. thanë ata.në një përgjigje me shkrim për Radion Evropa e Lirë.

Për momentin nuk dihet se kur do të diskutohet Kuvendi Kombëtar për Ligjin për Shtetësinë, si dhe për dy ligjet përkatëse.

Në fund të vitit 2022, Serbia prezantoi viza për qytetarët e Tunizisë dhe Burundit, të cilat zyrtarët evropianë e mirëpritën.

Kjo ndodhi pasi Brukseli kërkoi nga Beogradi që të harmonizojë politikën e vizave me BE-në, për shkak se mijëra njerëz nga këto dy vende dhe India po vinin në Serbi pa viza, nga ku vazhdonin rrugëtimin për në BE përmes kanaleve të kontrabandës.