Si u bënë karrotat ngjyrë portokalli?

Shartimet selective dhe familja mbretërore holandeze kanë luajtur një rol.
Karrotat kanë qenë të bardha. Ato rriteshin për gjethet dhe farat e tyre, më shumë si kushurinj të largët të majdanozit dhe korianderit, edhe sot e kësaj dite të tillë janë.

Përbërësi kimik që i jep atyre ngjyrën e gjallë, karotenoidi, përdoret shpesh nga bujqit për produktet që rriten poshtë tokës kështu që ato të asistojnë në procesin e fotosintezës. Por karrotat jetojnë nëntokë. Kushurinjtë e nëndheshëm si pastinaku dhe rrepat janë përgjithësisht të bardhë. Atëherë si ka mundësi që karrota ka ngjyrë?

Karrotat e kanë preardhjen e tyre në Iranin e sotëm dhe Afganistan. Ato përmbajnë rreth 32 mijë gene (më shumë se një njeri), prej të cilave dy janë gene recesive njëri ka kontribuar në krijimin e karotenoidës, si karoteni alfa dhe beta.

Shkencëtarët besojnë se fermërt e hershëm kanë rritur karrota shumëngjyrëshe në mënyrë të pavetëdijshme
Thuajse 1100 vite më parë varietet lejla dhe ato të verdha u krijuan, më pas 600 vjet më vonë falë metodave të reja të kryqëzimit, lindi karrota portokalli që ka shumë karrotenë beta.

Ka një teori që karrotat portokalli janë promovuar nga holandezët, të cilët i kultivuan ato në nder të Ëilliam të Oranzhës (Orange), liderit të shekullit të 16 që u ngrit kundër Spanjës habsurgase dhe që sundoi në një pjesë të Europës perëndimore. Sido që të jetë e vërteta e kësaj ideje të veçantë, karrota portokalli u shndërrua dhe u asociua me shtëpinë e Oranzhëve.

Sipas historianit Simon Schama, hedhja në treg e karrotave portokalli ishte një farësoj mbështetje për Williamin dhe pasuesit e tij që ishin në ekzil, lufta e tregtarëve ishte kundër atyre që e çuan në ekzil mbretin gjatë shekullit të 18.

Kjo përpjekje për karrotat portokalli dështoi të inspironte konsumatorët për një revolicion
Gjithsesi thuajse shumica e varieteteve moderne të karrotave kanë preardhje nga varieteti origjinal i rritur në Hollandë në qytetin e Hoorn.

Triumfi i karrotës portokalli mbi varietet përfundoi duke qenë frutëdhënës. Karrota që ne njohim sot është më e ushqyeshmja, me një sasi të lartë të vitaminës A që kontribuon në shëndetin e syve. Kjo gjithashtu ka prodhuar një tjetër mit, popularizuar nga britanikët gjatë luftës së dytë botërore, sipas mitit të ngrënit e karrotës të jep shikim të mirë gjatë darkës.

(Historia qe një përpjekje për të mbajtur të fshehtë zbulimin e radarëve nga Forcat e Armatosura Mbretërore nga gjermanët dhe për të shpjeguar saktësinë e pilotëve britanikë në rrëzimet e avionëve gjermanë.) Preferenca e sotme për karrotën ka shtyrë në shartimin e tyre dhe prodhimin e variteteve të reja; sot karrotat kanë 50% më shumë karroten se ato të 1970. Një ushqim që ia vlen të mendosh për të, apo jo?