Rritja e çmimeve dhe shëndeti mendor: “Ndihem në ankth sa herë hyj në dyqan”

Vala e rritjes së çmimeve nuk godet vetëm xhepin, por edhe shëndetin mendor.

Rritja e kostos së jetesës nuk i godet vetëm në xhep banorëve të Serbisë, por ndikon edhe në shëndetin e tyre mendor.

Mësueset thoNë se janë te shqetësuar se, muaj pas muaji, ata shpenzojn një “pjesë në rritje të pagës së saj” për ushqime bazë.

“Jam në ankth sa herë hyj në një dyqan.

“Çmimet po rriten vazhdimisht, kështu që shqetësohem se nuk e turpëroj veten në arkë, se nuk kam mjaftueshëm as në kartë, as në para të gatshme”, tha nëna e një vajze katërvjeçare për BBC. në serbisht.

“Kam pakësuar mishin, çfarë do të bëj”: Për rritjen e çmimeve – si jetojnë dhe kursejnë studentët dhe pensionistët në Serbi.

Kush është i varfër sot në Serbi: Çfarë thonë të dhënat dhe çfarë thonë portofoli?
Si të jetosh me pagën minimale në Serbi: “Hëmë dorë nga gjithçka për të pasur bazat”

Psikoterapistet thonë se ndryshimet e mëdha në botë në tre vitet e fundit, nga pandemia e Covid-it deri te lufta në Ukrainë, kanë një ndikim të madh në jetën emocionale.

“Është normale që njerëzit të ndjejnë një shkallë të caktuar frike, ankthi dhe shqetësimi për të ardhmen dhe sfidat e përditshme për shkak të vështirësive financiare”, tha ai për BBC në serbisht.

Problemet ekzistenciale që lidhen me paratë janë “një problem real për shumë njerëz”, por mënyra e shikimit të situatës “përcakton se si do të ndihet dikush”, sipas psikoterapisteve.

“Kur njerëzit ndihen të rraskapitur, të pafuqishëm, të turpëruar apo të pakënaqur, kjo do të thotë se besimet e tyre të brendshme nuk po i ndihmojnë ata në një situatë sfiduese, por në duart tona është fuqia për ta ndryshuar atë”.

Në Serbi çmimi i ushqimeve është rritur për 20 për qind në një vit, ndërsa inflacioni nga viti në vit është 14 për qind, sipas të dhënave të Institutit Republikan të Statistikave (RZS).

Shumë shpenzime të tjera janë gjithashtu dukshëm më të larta – qiraja, drejtimi i një makine, shkollimi, por edhe tamponët dhe ushqimi për kafshët shtëpiake.

Ndërsa rritja e çmimit të naftës dhe derivateve të saj prek njerëzit në mbarë botën, në Serbi është paralajmëruar një rritje e re e çmimit të energjisë elektrike, e cila do të hyjë në fuqi në janar.
“Frika e madhe” para krizës ekonomike

Sidomos per rastet qe ndajne shpenzimet e kujdesit për femijet e saj me ish-partneret.

“Fëmijët e vegjël rriten shpejt, ndaj më duhet t’u blej rroba dhe këpucë çdo disa muaj”.

Përveç rritjes së çmimeve të ushqimeve, janë ndikuar veçanërisht nga rritja e çmimit të qirasë.

Ndejme “frikë të madhe” për shkak të rritjes së presionit financiar.

“Më e madhe se kur filloi pandemia e Covid-it – atëherë ishte më e lehtë për mua të pranoja se gjërat nuk ishin nën kontrollin tim sesa tani”, shton ai.

Kush është i varfër sot në Serbi: Çfarë thonë të dhënat dhe çfarë thonë portofoli?
Sa i holluar është buxheti i familjes në Serbi dhe Ballkan dhe si është në botë

Frika është një “reagim i natyrshëm dhe adekuat” ndaj situatave të krizës, thotë psikoterapistet.

Ai shton se ndjenja e frikës i motivon njerëzit të mbrohen dhe të përshtaten me situatat e reja dhe “të shpenzojnë më pak, të blejnë më lirë, të rezervojnë dhe të kursejnë para”.

“Sjellje të tilla mund të shkojnë në një ekstrem negativ, si blerja e panikut, por shumica e njerëzve përjetojnë ndryshime në sjellje që janë të arsyeshme dhe në përputhje me realitetin”, vlerëson ai.

Eksperti thotë gjithashtu se “frika nuk ka nevojë të trajtohet nëse kontribuon në përshtatje”.

Është e rëndësishme të pranoni ndjenjat e pakëndshme që lindin.

“Njerëzit e afërt, edukimi i marrëdhënieve, të folurit për ndjenjat, puna me veten, një jetë aktive dhe e ekuilibruar mund të ndihmojnë në këtë”, shpjegojn ata.

Më pak para – më pak showery

Rritja e çmimeve ka sjellë ndryshime edhe në jetën e studentëve – konviktet, mensat, qiratë dhe tarifat e shkollave janë shtrenjtuar, duke lënë gjithnjë e më pak shpenzime jo elementare.

Më pak para do të thotë më pak mundësi për të përjetuar hijeshitë e përditshme të jetës studentore, të tilla si të dalësh dhe të bësh miq të rinj një nëntëmbëdhjetë vjeçare.

“Dalja për kafe, e cila në gjimnaz konsiderohej e mirëqenë, befas u bë luks.

“Pothuajse të gjitha miqësitë fillojnë me një filxhan kafeje dhe si t’i forconi ato në një qytet të ri, ku inflacioni ndihet vërtet.

Në vend të ftesave për kafe, gjithnjë e më shumë dëgjon Le të shkojmë në sallën e leximit, por edhe Përshëndetje, shihemi nesër!

Ai shton se “teatrot dhe kinematë nuk u vijnë ndërmend shumicës së njerëzve dhe koncertet janë një emër mendor”.

“Jam i zhgënjyer – nuk mendoj se është fundi i botës, por do të doja që të ishte ndryshe.

“Jetoj në konvulsione”: Pse të rinjtë në Serbi e kanë të vështirë të bëhen të pavarur nga prindërit.

A kanë të drejtë të rinjtë në Serbi kur kërkojnë një pagë të mirë në punën e tyre të parë?

Psikoterapisti thotë se njerëzit mund të ndihen “të papërshtatshëm” për shkak të mungesës së parave.

“Kur gjykojnë se nuk plotësojnë një kriter të caktuar që i kanë vendosur vetes, mund të ndjejnë turp dhe inferioritet”, thotë ai.

Ai shton se ekziston edhe frika e refuzimit.
.

“Në vend që të kem turp që nuk kam para për kafe, mund të mendoj mënyra të tjera për të kaluar kohë cilësore me miqtë”, shton ai.
Kur asgjë nuk shkon sipas planit

Lodhje për shkak të pasigurisë së vazhdueshme

“Brezi kaloi një pjesë të mirë të jetës së tij në kohë tmerrësisht të vështira, ne e dimë se si duket varfëria ekstreme dhe jemi të vetëdijshëm se është shumë e mundur që diçka e ngjashme të ndodhë me ne”.

Burri dhe gruaja janë përpjekur të futen në një situatë ku mund të kursejnë para, por kjo po bëhet gjithnjë e më e vështirë.

“Sigurisht që një person ndihet i pakëndshëm dhe i frustruar, dhe të njëjtën gjë e dëgjoj nga njerëzit e afërt.

“Gjithashtu më duket se njerëzit janë lodhur nga pasiguria e vazhdueshme dhe lufta për të mbijetuar dhe më duket se do të duhet të përballemi me pasojat e kësaj krize për një kohë të gjatë”.

Ndjenja e “pasigurisë së vazhdueshme” do të thotë se njerëzit janë “pothuajse vazhdimisht në një gjendje vigjilence të shtuar ndaj rrezikut”.

“Të jesh shpesh në pasiguri dhe të presësh rrezik është rraskapitëse për psikikën dhe trupin.

“Nëse situata e jashtme është e tillë që njerëzit nuk mund ta ndryshojnë apo ta lënë atë, mbetet që ata të përshtaten me të”.

Duke i bërë pyetje të tilla si:

Si më ndihmon shqetësimi për të kapërcyer një problem?
Cilat janë burimet e mia të tjera përballuese?
A mund ta pranoj atë pasiguri dhe ta jetoj jetën time një ditë në një kohë?
A kam shqetësime që janë përtej kontrollit tim? Çfarë është në fuqinë time?

Vëmendja duhet të përqendrohet në gjërat që një person mund të ndikojë.

“Lidhja me të tjerët që kanë probleme të ngjashme dhe gjetja e përbashkët e mënyrave për t’i kapërcyer ato do të kontribuojë gjithashtu në fuqizimin.
A duhet të diskutohet rritja e çmimeve me fëmijët?
Vala e rritjes së çmimeve është ndjerë edhe nga fëmijët, pasi shumë prindër shtyjnë blerjet jo urgjente.

Psikoterapistet rekomandojne se situata financiare duhet të diskutohet me fëmijët.

Ata thonë se organizimi i një takimi familjar është një nga mënyrat për të prezantuar ndryshimet e stilit të jetesës tek më të rinjtë.

“Prindërit do të bëjnë përpjekje për t’u shpjeguar fëmijëve se çfarë po ndodh dhe pse është e rëndësishme që secili të përshtatet në mënyrën e vet”.

Ata shtojn se fëmijët më të vegjël nuk e dallojnë veten nga dëshirat e tyre, ndaj shpesh mendojnë se prindërit nuk i duan nëse nuk përmbushin njërën prej tyre.

“Prandaj është e rëndësishme të bisedoni me ta dhe, përshtatur me moshën, të shpjegoni pse jo të gjitha dëshirat mund të plotësohen dhe se mosplotësimi i një dëshire nuk është mohim i dashurisë”, thotë psikologia.

Psikologet vërejn se prindërit në Serbi shpesh shmangin diskutimin e financave me fëmijët e tyre.

Arsyeja për këtë, është se shumë besojnë se “do t’i ngarkonin fëmijët me të”.

“Por këshilla e praktikuar në Amerikë është që fëmijët të përfshihen sa më herët në procesin e organizimit të buxhetit familjar, për të zhvilluar arsimimin financiar”, theksojn psikologet.

Sa është rritur çmimi i mobilimit dhe rregullimit të shtëpisë në Serbi?
A duhet të merrni kredi gjatë krizës?
Kur duhet të kërkoni ndihmë profesionale?
Duhet të kërkohet ndihmë profesionale nëse nervozizmi, frika dhe ndjenjat e tjera pengojnë funksionimin normal të përditshëm.

“Këto janë situata kur frika dhe ankthi janë me intensitet të lartë, ndaj ndërhyjnë në funksionimin e individit”, shprehet ai.

Vitet e fundit, njerëzit janë drejtuar për ndihmë “më shpesh dhe më lirshëm”.

“Gjërat po ecin në drejtim pozitiv, dalëngadalë po largohen nga paragjykimet e ndryshme për psikoterapinë”,.

Megjithatë, nevojitet një stimul shtesë, “përmes normalizimit të mëtejshëm të kërkimit të ndihmës dhe destigmatizimit të shëndetit mendor”.