Peshku më i rrezikshëm për shëndetin e njeriut? Shkencëtarët pohojnë: “Njëlloj si të pish ujë të ndotur për një muaj”

Hulumtimet e fundit kanë treguar se konsumimi i një peshku të ujërave të ëmbla të kapur në liqenet dhe lumenjtë amerikanë është i njëjtë me pirjen e ujit të kontaminuar me të ashtuquajturat. Ndotës “të përjetshëm”, kimikate nga grupi PFAS, pra kjo nënkupton që çdo lloj peshku habitati i të cilit ndodhet në ujëra të ndotur me kimikate nga grupi PFAS është i rrezikshëm për shëndetin e njeriut.

Bëhet fjalë për kimikate të zhvilluara në të dyzetat e shekullit të kaluar, të cilat janë plotësisht rezistente ndaj ujit dhe nxehtësisë.

Kimikatet nga grupi PFAS përfshijnë substanca perfluoroalkil dhe polifluoroalkil, një grup i madh i mijëra kimikateve sintetike, përdorimi i të cilave në shoqëri dhe frekuenca në natyrë është i përhapur.

Të gjitha kimikatet e këtij grupi përmbajnë lidhje karbon-fluor, një nga lidhjet kimike më të forta në kiminë organike, e cila u lejon atyre të jenë rezistente ndaj degradimit në përdorim dhe në mjedis.

Shumica e kimikateve nga grupi PFAS transportohen lehtësisht në mjedis dhe udhëtojnë në distanca të gjata nga burimi i çlirimit.

Fatkeqësisht, natyra e pathyeshme e kimikateve PFAS do të thotë se ato janë grumbulluar me kalimin e kohës në ajër, tokë, ujë liqeni dhe lumi, ushqim, madje edhe në trupin e njeriut.

Kimikatet nga grupi PFAS mund të ndikojnë në zhvillimin e kancerit

Ka gjithnjë e më shumë thirrje për rregullim më të rreptë të përdorimit të PFAS, të cilat janë të dëmshme për shëndetin e njeriut. Ato mund të dëmtojnë mëlçinë, të rezultojnë në kolesterol të lartë në trup, të zvogëlojnë përgjigjen imune dhe të ndikojnë në zhvillimin e disa llojeve të kancerit, veçanërisht të formës vdekjeprurëse të kancerit të mëlçisë.

Kështu, studiuesit, të cilët publikuan studimin në revistën Environmental Research, donin të masnin ndotjen e peshqve të ujërave të ëmbla duke analizuar 500 mostra të marra nga liqenet dhe lumenjtë e SHBA-së midis 2013 dhe 2015.

Shkalla mesatare e ndotjes ishte 9.5 mikrogramë për kilogram. Nga të gjitha mostrat e kontaminuara, tre të katërtat ishin të lidhura me PFOS – acidin perfluoroktansulfonik, një nga ndotësit më të zakonshëm dhe më të dëmshëm nga mijëra që përbëjnë PFAS.

Studiuesit kanë llogaritur se konsumimi i vetëm një peshku të ujërave të ëmbla është i barabartë me ujin e pijshëm të kontaminuar me 48 grimca të dëmshme për trilion për një periudhë prej një muaji.

Siç rekomandohet nga Agjencia Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit, uji konsiderohet i sigurt për t’u pirë nëse përmban jo më shumë se 0.2 pjesë për trilion.

Nivelet e PFAS të gjetura në peshqit e ujërave të ëmbla të kapur në natyrë ishin 278 herë më të larta se ato të zbuluara në peshqit e pellgjeve.

“Unë as nuk mund të shikoj më peshqit pa menduar për shkallën e ndotjes nga PFAS,” tha për AFP-në dhe duke ngrënë peshk shkencëtari i Grupit të Punës Mjedisore, David Andrews, i cili drejtoi studimin dhe u rrit duke peshkuar.

Zbulimi është “veçanërisht shqetësues për shkak të ndikimit të pësuar nga komunitetet e pafavorizuara që konsumojnë peshk si burim proteinash ose për arsye socio-kulturore”, shtoi ai.

“Rezultatet e këtij hulumtimi më zemëruan shumë sepse kompanitë që prodhonin dhe përdornin PFAS kontaminuan botën pa u mbajtur fare përgjegjës për të”.

Për shkencëtarin Patrick Byrne, i cili merret me problemin e ndotjes së mjedisit në Universitetin britanik John Morse në Liverpool dhe që nuk mori pjesë në hulumtim, PFAS është “ndoshta kërcënimi më i madh kimik për speciet njerëzore në shekullin e 21-të”.

Ai shton se e konsideron këtë studim shumë të rëndësishëm sepse “paraqet provat e para të transferimit të gjerë të PFAS direkt nga peshqit te njerëzit”.